نگاهی به مزایا و معایب چربی
اگر چه چربی و معضل چاقی مشکل بزرگ جوامع مختلف صنعتی امروز به شمار می رود اما نباید به این ماده تنها به عنوان یک ماده مضر برای سلامتی نگاه کرد و آن را از برنامه غذایی حذف نمود بلکه بایستی برخوردی منطقی و صحیح با آن داشت .
یکی از مشاغل پردرآمد امروز به همین مسئله اختصاص دارد که انواع آگهی های پر زرق و برق در ارتباط با رفع چاقی بصورت عمومی و موضعی و یا کاهش وزن و سایز در کمتر از چند ساعت را در آنها بسیار خواهید دید در حالی که اگر یک شخص بداند که چرب چیست ؟ منابع آن کدامند ؟ عملکرد آن در بدن چگونه است ؟ و بهترین راههای مقابله با آن چیست هرگز نیاز به هیچ مشاوره و درمان خاصی نخواهد داشت . این مسئله بخصوص در بدنسازان بیشتر نمود پیدا می کند و آن هنگامی است که بدنساز در دوران حجم عضلانی بسر می برد . با توجه به ماهیت دوران حجم بخصوص اگر برنامه ریزی برای افزایش حجم چندان اصولی و علمی نباشد حجم چربی ها بطور موضعی و کلی در بدن بدنساز افزایش می یابد و عملا نمایش زیبای عضلات وی را پنهان می کند بنابراین باید با داشتن اطلاعات جامع و کافی برای این مشکل چاره اندیشی نماید .
آنچه در ذیل می خوانید به شما شناخت و آگاهی کاملی در ارتباط با چربی ها ، مشکلات ناشی از آنها ، عملکردشان در بدن و اینکه چرا به چربی ها نیاز داریم ، علت اکثر چاقی ها و بسیاری از این مسائل را به شما خواهد داد .
چربی بدن چیست ؟
چربی را اسیدهای چرب آزاد شده توسط لیپو پروتئین ها ( لیپو پروتئین ترکیبی شیمیایی است که از پروتئین و چربی ساخته و چربی ها را به سراسر بدن جهت انجام بسیاری از فعالیت های بیولوژیکی منقل می کند ) ساخته می شود . هنگامی که این لیپو پروتئین ها ی آزاد شده اگر در بدن به عنوان سوخت مصرف نشود بصورت چربی در سلول های چربی بدن ذخیره شده و بافتهای چربی را تشکیل می دهند . گاهی اوقات نیز این چربی ها بصورت تری گلیسریدها ذخیره می شوند تا در آینده مصرف شوند . هنگامی که ما از چربی بدن صحبت می کنیم منظور ما همین چربی های ذخیره شده در بافتهای چربی بدن بوده و به تری گلیسریدها کاری نخواهیم داشت . محل عمده تجمع این چربی ها نیز در زیر پوست بدن و عمدتا مابین پوست و بافت عضله است . البته چربیها در بافتهای مختلف بدن همچون بافت عضلانی نیز تجمع دارند اما عمده آنها در زیر پوست بدن ذخیره می شوند .
مشکلات ناشی از چربی چیست ؟
همانطور که می دانید سلولهای چربی به عنوان یک تعیین کننده مقاومت انسولین در بدن شناخته می شود . تجمع بیش از حد چربی ها بخصوص در ناحیه شکم و رانها می تواند باعث بروز دیابت شود زیرا این چربی ذخیره شده ( بخصوص در ناحیه شکم ) مانع از پاسخ و واکنش مناسب انسولین شده و دامنه تغییرات گلوکز در بدن را افزایش می دهد و به همین علت نهایتا منجر به دیابت می گردد.
برای اندازه گیری میزان چربی های مجاز می توانید از دسگاه بادی فت مونیتور و یا پرگار تشخیص چربی بدن استفاده نمائید . میزان حداکثر چربی مجاز بدن در آقایان 5/2 سانتی متر و در خانمها 9/1 سانتی متر می باشد و این میزان توسط پرگار مخصوص این کار که می توانید آن را از داروخانه ها تهیه نمائید تعیین می گردد . از طرف دیگر تجمع مرکزی بیش از حد مجاز چربی ها می تواند منجر به افزایش بیش از حد فشار خون و ابتلا به بیماری فشار خون و نیز انواع بیماری های قلبی – عروقی شود .
تولید آروماتاز
این بخش خصوصا برای بدنسازان بیشتر قابل درک خواهد بود . افزایش چربی بدن رابطه مستقیمی با افزایش آنزیمهای آروماتاز ( آروماتیز ) دارد . بافتهای چربی بزرگترین منبع ثانوی آروماتاز در مردان و زنان می باشد که در بعضی موارد ثابت شده است می تواند باعث ابتلا به سرطان پیشرفته سینه شود و عمل اصلی آن نیز تغییر شکل دادن و تبدیل آندرواستندیون به استروژن و تستوسترون به استرادیول می باشد که هر دوی اینها نهایتا سطوح استروژنی بدن را افزایش می دهند . استروژن اضافی موجود در بدن می تواند سبب بروز بسیاری از مخاطرات سلامتی شود که از جمله آنها می توان ابتلای خانمها به سرطان سینه ، مشکلات قلبی ، ریزش موی سر در مردان ، چاقی مفرط ، کاهش شدید توان جنسی و کاهش میزان تستوسترون در آقایان اشاره نمود .
چرا ما به چربی ها نیاز داریم ؟
وجود مقادیر محدود چربی در غذای روزانه و نیز ذخیره میزان قابل قبول و مشخصی از چربی ها در بدن می تواند مفید نیز باشد . براساس تحقیقات انجام شده مقدار چربی مفید و قابل قبول در مردان بین 18 تا 24 درصد و در زنان بین 25 تا 31 درصد می باشد اما بایستی بدانیم که مزایای وجود این مقدار چربی در بدن چیست ؟ بطور کلی می توان نقش چربی ها در بدن را بصورت زیر خلاصه نمود :
تولید هورمون :
هورمونهای لپتین که بر روی هیپوتالاموس اثر کرده و سبب کنترل اشتها و سوختن چربی های ذخیره شده می شوند از بافت چربی ساخته می شوند از طرفی فاکتور tnf که به بازسازی و التیام سلولهای کمک می کند از این سلول ها نشات می گیرد . ضمن اینکه بسیاری از مولکولهای مقید نیز از سلولهای چربی آزاد می شوند .
همچنین کسانی که سطوح و درصد قابل قبولی از چربی ها را داشته باشند بدنشان قادر خواهد بود تا به میزان مناسب و کافی هورمونهای مختلفی همچون تستوسترون و غیره را تولید نماید .
تری گلیسرید و اسیدهای چرب آزاد :
سلولهای چربی نقش مهمی را در نگهداری سطوح تری گلیسرید و اسیدهای چرب دارا هستند و فرم سازنده و تشکیل دهنده این دو ماده در سلولهای چربی ذخیره می شود که در صورت لزوم ترکیبات گلیسرید ( اسیدهای چرب و گلیسرول ) در بدن آزاد شده و تولید انرژی می نمایند .
( این چربی ها می توانند تبدیل به مقادیر زیادی atp شوند که انرژی رایج عضلات می باشند.
بنابراین هر کسی که دارای منابع مناسبی از تری گلیسرید باشد (مقادیر بیش از حد این ماده برای سلامتی بسیار مضر خواهد بود )انرژی قابل قبولی را در بدن خود ذخیره کرده است .بنابراین غیر از بحث تولید هورمونها ،چربی ها در تامین انرژی بدن نیز بسیار مؤثر هستند واین تاثیر زمانی خودش را به خوبی نشان می دهد که فعالیت ورزشی ما طولانی مدت باشد .هر گرم گلیکوژن ذخیره شده در بدن 4کالری انرژی تولید می کند وبرای ذخیره آن نیاز به 3گرم آب می باشد در صورتی که هر گرم چربی در بدن 9کالری انرژی تولید کرده و برای ذخیره آن نیاز به 4گرم آب می باشد .
انسولین :
چربی ها سبب افزایش آزاد سازی و ترشح هورمونهای مهمی همچون انسولین نیز می شوند .این چربی ها در ذخیره سازی و جذب ویتامین ها نیز بسیار مؤثر می باشند و وظیفه تنظیم حرارت بدن نیز به عهده آنها ست به نحوی که به عنوان یک لایه حرارتی بدن را در مقابل سرما محافظت می نماید وبرای سلامتی بسیاری از ارگانها و اعضا داخلی بدن وجودشان ضروری و لازم خواهد بود .البته اشاره ما فقط به میزان قابل توجه ومناسبی از چربی ها می باشد ومطمئنا ذخیره بیش از اندازه چربی ها بسیار مضر و مخاطره انگیز است اما وجود مقادیر مناسب و کنترل شده آنها بر روی کبد،قلب و سیستم هاضمه اثر مثبتی خواهد داشت .
جذب ویتامین ها :
همان طوری که اشاره شد جذب و نگهداری ویتامین ها ی محلول در چربی به عهده چربی های ذخیره شده در بدن بوده و عملا بدون چربی ،ویتامین های محلول در چربی قادر به جذب نخواهند بود .ویتامین های محلول در چربی عبارتند از a-d-e,k.
با توجه به موارد فوق الذکر که البته بسیار خلاصه و مختصر بیان شده و سعی شد تا وارد جزئیات آنها نشویم هر فردی در برنامه غذایی خود بایستی در حدود 10تا15گرم را به عنوان حداقل ها از منابع چربی داشته باشد که این منابع چربی را می تواند (بهتر است ) از اسیدهای چرب و ضروری و غیر اشباع تامین کند.