تأثیر ورزش در فیزیولوژی زنان

● آیا بین مردان و زنان ورزشکار اختلاف فیزیولوژی وجود دارد؟
▪ بله این اختلالات در زمینه سیستم اسکلتی و عوامل بیومکانیکی نمود دارند ورزشکاران زن به*طور معمول (ولی نه همیشه) کوچکتر و کوتاه*تر بوده لگنی پهن*تر دارند. زانوها به داخل متمایل شده و ساق پاها انحنای کمتری دارند این خصوصیات از جمله مواردی است که احتمال ایجاد بعضی از آسیب*ها مانند دردهای کشککی - رانی را بالا می*برد ورزشکاران زن درصدد بالاتری از چربی بدن داشته و حدود ۳۰ درصد، قدرت عضلانی کمتری نسبت به مردان دارند که خصوصاً مربوط به اندام فوقانی است. اما در هر صورت بیشتر بستگی به رشته ورزشی خاص دارد تا اینکه جنسی خاص عاملشان باشد.
● آیا ورزش کردن برای زنان سودمند است؟
▪ تمرینان منظم ورزشی دارای فواید مشابهی در زنان و مردان است. یعنی کاهش فشار خون، پائین آوردن تعداد ضربان قلب و افزایش ظرفیت هوازی همراه با کاهش درصد چربی بدن، تام موارد فوق به پیشگیری از آترواسکلروز و بیماری*های قلبی کمک می*کنند.

به*علاوه ورزش*های توأم با اعمال وزن روی بدن سبب تقویت استخوان*ها و جلوگیری از پوکی استخوان می*شوند.
● در چه مواردی بانوان نباید ورزش کنند؟
▪ زمانی تصور می*شد که ورزش شدید به سیستم تولیدمثل زنان آسیب وارد می*کند در ضمن عقیده داشتند که زنان خصوصاً در جریان عادت ماهیانه نباید ورزش کنند. امروزه خلاف هر دوی این موارد ثابت شده است.
● اثرات ورزش روی قاعدگی
▪ ورزشکاران زن مستعد اختلالات قاعدگی از جمله تأخیر در شروع آن، فقدان اولیه و ثانویه، افزایش فاصله بین دو سیکل قاعدگی و فقدان تخمکگذاری می*باشند. مثلاً فقدان قاعدگی در ۳ تا ۵ درصد کل جمعیت رخ می*دهد اما در ۱۵ تا ۶۰ درصد زنان ورزشکار مشاهده می*شود. از جمله علل آن وزن پائین بدن، از دست دادن سریع وزن، شروع سریع ورزش*های سنگین، تغذیه ناکافی در مقایسه با احتیاج به انرژی و وجود استرس*های فیزکی و روانی است.
● خطر فقدان قاعدگی در چیست؟
▪ در صورت فقدان قاعدگی به مدت طولانی خطر کاهش دانسیته استخوانی و ایجاد پوکی استخوان زودرس وجود دارد.

به*نظر می*رسد سایر اختلالات قاعدگی ناشی از ورزش هم در کاهش دانسیته استخوان در درازمدت مؤثر باشند. فقدان هورمون استروژن لااقل به*صورت تئوریک سبب بالا رفتن چربی*های خون و ایجاد آترسکلروز زودرس می*شود پس درمان مناسب اختلالات قاعدگی اهمیت به*سزائی دارد.
● بهترین راه جلوگیری از حاملگی در یک زن ورزشکار در سنین باوری چیست؟
▪ در کل روش*های متعددی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد. یکی از قابل پذیرش*ترین این روش*ها استفاده از قرص*های ضدبارداری است که با توجه به نسل جدید آنها که دارای تعادل مناسبی از هورمون*های استروژن و پروژسترون است دارای عوارض کمتری می*باشند. از جمله فواید دیگر آنان می*توان به رفع علائم دردناک پیش از شروع قاعدگی، کاهش آنمی فقر آهن، ضایعات خوش*خیم پستانی، بیماری*های التهابی لگن، کیست*های تخمدانی و رماتیسم مفصلی اشاره کرد.


به هر حال در صورت نیاز، از طریق مشاوره با پزشک، نوع و نحوه مصرف دارو معلوم خواهد شد.
● فواید فعالیت بدنی و ورزش در یک زن باردار
▪ انجام تمرینات منظم بدنی در طی حالمگی سبب بهبود خواب، بالا رفتن حس اعتمادبه*نفس کاهش شدت و یا بروز درد کمر و وریدهای وارسیی، جلوگیری از افزایش بیش از حد وزن و حفظ سطح آمادگی بدنی مادر می*شود. اگرچه از لحاظ تئوریک ورزش شدید در جریان حاملگی می*تواند سببایجاد آسیب*هائی به نوزاد و یا مادر شود. با توجه به تحقیقات انجام شده لزومی به کاهش شدت ورزش در زن باردار حس نمی*شود.
چه ورزش*هائی در یک حاملگی سالم و بی*خطر توصیه می*شوند؟
از انجام چه ورزش*هائی باید خودداری کرد؟
اتیا شکل ورزش برای تمام زنان باردار یکسان است؟
در جریان حاملگی ورزش*های با شدت کم تا متوسط انجام می*شود. ورزش منظم (حداقل ۳ بار در هفته) به شکل*های مقطع* ترجیح داده می*شود.
بعد از سه ماه اول حاملگی از ورزش در حالت خوابیده به پشت خودداری ورزند.

چرا که این حالت سبب کاهش برون ده قلبی در بعضی زنان می*شود. در ضمن دوره*های طولانی*مدت ایستادن هم توصیه نمی*شود.
در صورت احساس خستگی باید ورزش را قطع کنند. اصولاً فعالیت تا حدی توصیه می*شود که به خستگی نیانجامد ورزش*های بدون وزنه مثل دوچرخه*سواری و شنا با حداقل خطر آسیب به مادر و جنین همراه بوده و می*توانند تا پایان دوران حاملگی ادامه یابند.
انجام هرگونه ورزش که با خطر برخورد ضربه و آسیب به شکم همراه باشد ممنوع است خصوصاً در سه ماه آخر حاملگی.

با توجه به وزن رحم حامله و نیز اضافه وزن مادر باید مراقب از دست دادن تعادل بدن ناشی از تغییر در محور ثقل باشد، باید رژیم غذائی مناسب در جریان حاملگی و ورزش تأمین شود به*علاوه تأمین آب موردنیاز بدن دارای اهمیت است.
ورزش*های دوران حاملگی وابسته به وضعیت هر فرد تفاوت خواهد کرد. نوع این ورزش*ها بسته به سطح آمادگی بدنی قبلی خانم باردار، وضعیت پزشکی وی، در دسترس بودن وسایل تمرینی و ترجیح خود وی است.
قطع ورزش در صورت وجود هر یک از علائم زیر توصیه می*شود. تنگی*نفس، سردرد، ضعف عضلانی، تنوع، خستگی، درد قفسه سینه، درد پشت، درد لگن، اشکال در راه رفتن کاهش فعالیت جنین انقباضات متوالی رحم، خونریزی از واژن ترشح مایع آمنیوتیک، منع مطلق انجام ورزش در حین حاملگی شامل موارد زیر است، خونریزی*های اخیر رحمی، دیسترس جنینی، بیماری*های قلبی سابقه سقط یا زایمان زودرس (بیش از یکبار) فشار خون حاملگی دیابت و بیماری کلیوی کنترل نشده پارگی اخیر پرده*ها از شیرجهزدن در آب رفتن به مکان*های با ارتفاع زیاد و اکسیژن کم*شنا در آب بسیار گرم یا بسیار سرد و اسکی روی آب نیز خودداری شود.